နိဒါန္း။ ။ မိခင္၀မ္းထဲမွ လြတ္က်ေမြးခါစ ကေလးပင္လွ်င္ “အူ၀ဲ” ဟူေသာ ဆက္သြယ္ေရးရာအသံျပဳခ်က္ျဖင့္ မိသားစုႏွင့္ ေလာကႀကီးကုိ စတင္ဆက္ဆံရပါသည္။
လူမႈနယ္ပယ္၌ ေျပာဆုိဆက္ဆံေရးသည္ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် ျပဳလုပ္ရေသာ၊ ေရွာင္လႊဲ မရေသာ အရာျဖစ္သည္။ မိသားစု၌၊ လုပ္ငန္းခြင္၌ ေျပာဆုိဆက္ဆံေရးကုိ လူသားတုိင္း ျပဳလုပ္ရ၏။ မိတ္ေဆြအခ်င္းခ်င္း အၾကား၊ လုပ္ေဖာ္ေဆာင္ဖက္ အခ်င္းခ်င္းအၾကား၊ သမီးရည္းစားႏွင့္ အိမ္ေထာင္ရွင္ မ်ားအၾကား … ေန႔စဥ္ စကားျဖင့္ ေျပာဆုိ ဆက္ဆံၾကရ၏။
လူ႔ဘ၀တေလွ်ာက္ မရွိမျဖစ္ အလြန္အေရးႀကီးေသာ ဤစကားေျပာဆုိ ဆက္ဆံေရးႏွင့္ပတ္သက္ေသာ အ ေျခခံအခ်က္မ်ားကုိ တင္ျပသြား မည္ျဖစ္ပါသည္။
(က)ပုိမုိအာ႐ုံစူးစုိက္နားေထာင္ျခင္း။
နားေထာင္ျခင္းသည္ ေျပာဆုိဆက္ဆံေရး၌ အဓိကက်ေသာအရာ ျဖစ္ပါသည္။ ဂ်ာမန္ဓမ္ၼေတြးေခၚ ပညာရွင္ Dietrich Bonhoefer က ““သူတပါးႏွင့္
ေျပာဆုိ ဆက္ဆံရာတြင္ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔တင္ရွိေသာအေႂကြးမွာ အာ႐ုံစူးစုိက္၍ နားေထာင္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။ မိမိညီ အစ္ကုိ၊ သူတပါး၏စကားကုိ နားမေထာင္ေသာ သူသည္ ဘုရားသခင္၏ စကားကုိလည္း နားေထာင္မည္ မဟုတ္ ေပ”” ဟုဆုိဖူးပါသည္။ နားေထာင္ရာ၌ အာ႐ုံစူးစုိက္မႈ လုိသည္။ စိတ္ဓါတ္ တက္ႂကြမႈလုိသည္။ တ႐ုတ္ပညာရွိ ကြန္ဖူးရွပ္၏ ႁမြက္ဆုိခ်က္ကိုၾကည့္ပါ။ ““လူသည္ ပါး စပ္တစ္ေပါက္သာရွိၿပီး နားႏွစ္ေပါက္ရွိရျခင္းမွာ နည္း နည္းေျပာၿပီး မ်ားမ်ား နားေထာင္ရန္ျဖစ္ သည္”” ဟုေျပာ ဖူးပါသည္။ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔သည္ သူတပါး၏ေျပာစကားကုိ နားမေထာင္ဘဲ သူ၏ေျပာစကားကုိပင္လ်စ္ လ်ဴ႐ႈတတ္ ၾကသည္။ ဟန္ေဆာင္ ၍လည္း နားေထာင္ေလ့ရွိၾက၏။ သူမ်ားေရွ႕မွာ၊ စင္ေပၚမွာ အိပ္ငုိက္ေလ့ရွိၾကသူမ်ားကုိ သတိထား ေလ့လာၾကည့္ပါ။ အိပ္ငုိက္ေနစဥ္ သူမ်ားက အိပ္ငုိက္သည္ဟု မယူဆရေလေအာင္ ပါးစပ္လႈပ္၊ ေခါင္းလႈပ္၊လက္လႈပ္ၿပီး ဟန္ေဆာင္တတ္ၾကသည္ကုိ ေတြ႕ႏုိင္သည္။ ထုိ႔အျပင္ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔သည္ သူတပါးေျပာ စကားကုိ တခ်ဳိ႕တ၀က္ သုိ႔မဟုတ္ မိမိစိတ္၀င္စားသည္ မ်ားကုိသာ ကြက္၍နားေထာင္တတ္ၾကေသးသည္။ ပုိမုိအာ႐ုံစူးစုိက္၍ နားေထာင္ျခင္းဆုိသည္မွာ သူတပါး၏ေျပာ စကားမ်ားကုိ နားလည္ရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ ျဖင့္ နားေထာင္ျခင္း၊ ေျပာဆုိသူ၏ရင္ထဲသုိ႔ ၀င္၍ခံစား ေပးျခင္း၊ သူ၏အသိဥာဏ္ကုိပါ နားလည္ရန္ ႀကိဳးစား ေပးျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ တနည္း အားျဖင့္ဆုိရေသာ္ သူတ ပါးကုိ စိတ္၀င္စားျခင္း၊ အာ႐ုံစုိက္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ဤ အာ႐ုံစုိက္ နားေထာင္ျခင္းသည္ ေျပာဆုိ ဆက္ဆံ ေရး ၏ ေသာ့ခ်က္၊ အေျခခံအက်ဆုံး အခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။
(ခ)ေျပာဆုိဆက္ဆံမႈ အဆင့္ဆင့္။
အဆင့္ (၁) အခ်င္းခ်င္း သာမန္ႏႈတ္ဆက္ျခင္း
ေနေကာင္းသလား၊ စားၿပီးၿပီလား၊ ဘယ္သြား မလုိ႔လဲ၊ စသည့္စကားမ်ားသည္ သာမန္ႏႈတ္ဆက္ စကားမ်ား ျဖစ္သည္။ေမးေသာသူပင္လ်င္ ေျဖလာမည့္ အေျဖ
မည္သုိ႔ျဖစ္ပါေစ အေရးတႀကီးထားေလ့မရွိသည့္ အေမးစကားမ်ား ျဖစ္သည္။ လူမ်ဳိးအသီးသီး၌ အထက္ ပါေမးခြန္စကားမ်ားႏွင့္ အလားတူေသာ ႏႈတ္ဆက္စကား မ်ား (ဥပမာ – Good morning! Good evening! Hello! Hi! ) စသည္ျဖင့္ရွိပါသည္။
အဆင့္ (၂) အခ်က္အလက္၊ သတင္းမ်ားဖလွယ္ျခင္း
ဤအဆင့္သည္ သာမန္ႏႈတ္ဆက္ျခင္းထက္ ပုိေသာစကားျဖစ္သည္။
ဥပမာ-“ရာသီဥတုသာယာ တယ္ေနာ္” “မေန႔ညက ေဘာလံုးပြဲ သိပ္ေကာင္းတာပဲ” စသည္ျဖင့္ အျပန္အလွန္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ဖလွယ္သည့္ အဆင့္ျဖစ္ သည္။ တနည္းအားျဖင့္ ေလး နက္မႈမရိွေစကာမႈ စိတ္၀င္စားစြာ သတင္းေပးျခင္း၊ ယူျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
အဆင့္ (၃) ခံယူခ်က္သေဘာထား၊႐ူပါ႐ံု၊ တန္ဖိုးထားမႈမ်ားကိုေ၀မွ်ျခင္း
ဤအဆင့္တြင္ ေျပာဆိုသည့္ပုဂ္ၢိဳလ္မ်ားသည္ ခဏတာေတြ႕ဆံု႐ံု၊ သိကၽြမ္း႐ံုႏွင့္ လြယ္လြယ္ကူကူ ေဆြး ေႏြးေျပာဆို၍ မရသည့္စကားမ်ားျဖစ္သည္။မိမိ၏ခံယူ ခ်က္၊
ယံုၾကည္တန္ဖိုးထားမႈ စသည္မ်ားကို ေလးနက္စြာ ေဆြးေႏြးသည့္အဆင့္ျဖစ္သည္။
အဆင့္(၄) ခံစားမႈ(Feeling) ကုိသူတပါးႏွင့္ေ၀မွ်ျခင္း
ဤအဆင့္သည္ ေနာက္ဆုံးႏွင့္ အေလးနက္ဆုံး ေျပာဆုိဆက္ဆံေရး အဆင့္ျဖစ္သည့္ ၀မ္းနည္းမႈ၊ ၀မ္းသာ ေပ်ာ္ရႊင္ မႈမ်ားကုိ သူတပါးအား ရင္ဖြင့္ျခင္း၊ ေ၀မွ်ျခင္း အဆင့္ျဖစ္သည္။ ဤ အဆင့္၌ မ်ားေသာအားျဖင့္ ရင္းႏွီးသူမ်ား၊ သမီးရည္းစား ႏွင့္ရည္မွန္းခ်က္ တူေသာ ပုဂ္ၢိဳလ္မ်ား၊ အိမ္ေထာင္ရွင္မ်ား အၾကား၌ သာ ႏွစ္ကုိယ္ၾကား ရင္ဖြင့္တုိင္ ပင္ ေဆြးေႏြးရျခင္းျဖစ္သည္။ တကယ္ ရင္တြင္းျဖစ္ခံစားမႈမ်ားကုိ ဖလွယ္ရသည့္ အဆင့္ျဖစ္သည္။
(ဂ)ေျပာဆုိဆက္ဆံေရးနယ္ ပယ္၌အလြန္အေရးပါေသာ စကားငါးခြန္း
(၁) စကားငါးလုံးပါေသာစကားစု – “You did a good job” (သင္လုပ္တာ သိပ္ေကာင္းတာပဲ)
“You did a good job” ဟူေသာ ခ်ီးမြမ္းစကားကုိ သူတပါးအေပၚ၊ လုပ္ ေဖၚေဆာင္ဖက္၊ မိတ္ေဆြ၊ ဇနီး/ ခင္ပြန္း သည္ အေပၚ မ်ားမ်ားေျပာပါ။ သင့္အ ေပၚ ထုိသူ၏တုန္႔ျပန္မႈသည္ လြန္စြာ အက်ဳိးရလဒ္ ေကာင္းေၾကာင္း ေတြ႕မွာ ျဖစ္ပါသည္။
(၂) စကားေလးလုံးပါေသာ စကားစု – “What is your opinion” (ခင္ဗ်ားဘယ္လုိ သေဘာရသလဲ)
“What is your opinion” ဟူ ေသာေမးခြန္းသည္ သူတပါးကုိ ေလးစား အသိအမွတ္ျပဳျခင္း၊ သူတပါး၏အျမင္ ခံယူခ်က္ကုိလည္း ႀကိဳဆုိလက္ ခံျခင္း သေဘာကုိေဆာင္သည္။ လူမႈဆက္ဆံေရး၌ အလြန္အ ေထာက္ အကူျပဳေသာစကား ပင္ျဖစ္သည္။
(၃) စကားသုံးလုံးပါ ေသာ စကားစု – “Let’s work to gether” (အတူတူ ေဆာင္ရြက္ၾကစို႔)
“Let’s work to gether” ဟူေသာစကားသည္ သူတပါး ႏွင့္ ပူးတြဲ၍ လုပ္ကုိင္လုိစိတ္ ကုိေဖာ္ျပေသာ စကားပင္ျဖစ္ သည္။ မိသားစု၊ ေမာင္ႏွမ အ ခ်င္းခ်င္း၊ ရင္းႏွီးေသာ သူငယ္ခ်င္းမ်ား အၾကား၊ လုပ္ ေဖာ္ေဆာင္ဖက္ မ်ားအၾကားတြင္ အလြန္အေရးပါေသာ ေျပာဆုိ က်င့္သုံးရမည့္ စကားျဖစ္သည္။
(၄) စကားလုံးႏွစ္လုံးပါေသာ စကားစု – “Thank you”
“Thank you” (ေက်းဇူးပဲ) ဟူေသာစကားႏွင့္ Excuse me (ေက်းဇူးျပဳ၍) ဟူေသာ စကားႏွစ္လုံးတည္းျဖင့္ ကမ္ၻာႀကီးကုိ ပတ္၍ရသည္ဟု ၾကားဖူးပါသည္။ လူတုိင္း
လူတုိင္း၌ ေက်းဇူးတင္စရာ မ်ားစြာရွိသည္။ ရွင္ေပါလုက ပင္လွ်င္ “အရာရာတုိင္း၌ ေက်းဇူးေတာ္ခ်ီးမြမ္းၾကေလာ့” (ဧဖက္ ၅း၂၀၊ ၁ သက္ သာေလာနိတ္ ၅း၁၆) ဟုမွာ ထားပါသည္။ သူမ်ားကုိ ““ေက်းဇူးတင္ပါသည္”” ဟု မ်ားမ်ားေျပာေပးပါ။
(၅) စကားတစ္လုံးသာပါေသာ စကား -(We)
“We ” (ကၽြႏု္ပ္တုိ႔) ဟူေသာစကားသည္ တစ္ကုိယ္ေကာင္း မဆန္ျခင္း၊ “ငါ” တည္းဟူေသာ အတ္ၱ သေဘာႏွင့္ဆန္႔က်င္ ေသာစကားျဖစ္ၿပီး အထူးသျဖင့္ မ်ားမ်ားေျပာရမည့္ စကားျဖစ္သည္။
(ဃ)အိမ္ေထာင္ရွင္မ်ားႏွင့္ ေျပာဆုိဆက္ဆံမႈေရးရာ
အိမ္ေထာင္ရွင္မ်ားသာမက သမီးရည္းစားမ်ား အေနျဖင့္ ေအာက္ပါဆက္ဆံေျပာဆုိေရးရာ အဆင့္ဆင့္ ကုိ ေလးနက္ စြာက်င့္သုံးသင့္ပါသည္။
အဆင့္ (၁) သာမန္စကားေျပာဆုိျခင္း (Small Talk)
ဤအဆင့္တြင္ ေျပာဆုိသူႏွစ္ဦးသည္ ဘယ္ အေၾကာင္းအရာကုိမဆုိ လြပ္လပ္ေပါ့ပါးစြာ ေျပာဆုိ ရသည့္ သာမန္စကား ျဖစ္သည္။ ဥပမာ ႐ုပ္ရွင္အ ေၾကာင္း၊
ေန႔စဥ္ ၾကံဳေတြ႕ရသည့္ သာမန္အျဖစ္အပ်က္ မ်ားႏွင့္ သက္ဆုိင္ေသာအရာမ်ားကုိ ေျပာဆုိျခင္းျဖစ္ သည္။ ေလးနက္စြာ အေျဖရွာစရာမလုိေသာ၊ သာမန္ ေျပာဆုိ၍
နားေထာင္တုံ႕ျပန္လွ်င္ၿပီးႏုိင္သည့္ သာမန္ စကားေျပာ ဆုိမႈအဆင့္ျဖစ္သည္။
အဆင့္ (၂) ျပႆနာကုိတုိင္ပင္ျခင္း (Serious Talk)
ဤေျပာဆုိဆက္ဆံေရးအဆင့္သည္ သာမန္စကားေျပာဆုိျခင္း သက္သက္မဟုတ္ေတာ့ေပ။ မိမိၾကံဳေတြ႕ေနသည့္ ျပႆနာ၊ မိသားစုျပႆနာ၊ အသင္းေတာ္၊
အဖြဲ႕အစည္းျပႆနာမ်ားကုိ တျခားသူႏွင့္ တုိင္ပင္ေဆြးေႏြး၍ အၾကံယူျခင္း၊ အေျဖရွာျခင္း အဆင့္ ျဖစ္သည္။ ဤအဆင့္၌ ဦးေႏွာက္သုံး၍ ေလးနက္စြာ ေဆြးေႏြးရ သည္။ ျဖစ္ႏုိင္ေျခ အမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ ရွာရသည္။ အာ႐ုံစုိက္၍ ေလးေလးနက္နက္ ေျပာဆုိနားေထာင္ ရသည္။
အဆင့္ (၃) မိမိကုိယ္တုိင္၏ ျပႆနာကုိ ရင္ဖြင့္ျခင္း (Self Talk)
ဤအဆင့္သည္ ဒုတိယအဆင့္ႏွင့္ ျခားနားၿပီး ပုဂ္ၢလိကႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ခံစားမႈ၊ စုိးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမႈ၊ ေၾကာက္ရြံ႕ အားငယ္မႈ စသည္မ်ားကုိ ထိန္ခ်န္ကြယ္ ၀ွက္ျခင္းမရွိဘဲ ရင္ဖြင့္ျခင္းျဖစ္သည္။ ကုိယ္ခ်င္းစာနာ ျခင္း၊ ဂ႐ုစုိက္ျခင္း၊ ေမတ္ၱာ ေစတနာထားျခင္း၊ ခ်စ္ျခင္း စသည့္အခ်က္မ်ား မပါ၀င္ပါက ဤအဆင့္၌ ေျပာဆုိ ဆက္ဆံ၍ ရမည္မဟုတ္ေပ။
အဆင့္ (၄) ၀ိညာဥ္ေရးရာဆုိင္ရာ ေျပာဆုိေဆြးေႏြးျခင္း (Soul Talk)
ယုံၾကည္ျခင္းဆုိင္ရာ၊ ဘုရားတရား က်မ္းဂန္ မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သည္မ်ားကုိ ဖလွယ္ျခင္း၊ အၾကံေပး အၾကံယူျခင္း၊ နည္းလမ္းညႊန္ျပျခင္း၊ ေမးျမန္းဆန္းစစ္ ျခင္း
စသည္မ်ားျဖစ္သည္။ မာလခိ ၃း၁၆၌ပါေသာ ““ဘုရားသခင္ကုိ ေၾကာက္ရြံ႕႐ုိေသာ သူမ်ားအေနျဖင့္ အခ်င္းခ်င္း တုိင္ပင္ေဆြးေႏြးရသည္”” ဟူေသာ ႏႈတ္က ပတ္ေတာ္အတုိင္း ေျပာဆုိေဆြးေႏြးတုိင္ပင္သည့္ အဆင့္ ျဖစ္သည္။
အဆင့္(၅) ခ်စ္ျခင္းေမတ္ၱာ ကုိျပေသာ စကား ေျပာဆုိျခင္း (Sweet Talk)
ဤေနာက္ဆုံးအဆင့္သည္ သမီး ရည္းစားဘ၀မွ အဖုိးႀကီး၊အဖြားႀကီး အရြယ္ အထိ ေန႔စဥ္ေျပာဆုိရမည့္ အေရး ႀကီး ဆုံးေျပာဆုိမႈ အဆင့္ျဖစ္ သည္။“I love you ” (နင့္ကုိ ငါခ်စ္တယ္) ဟူေသာစကား ကုိ တသက္လုံး ေျပာဆုိႏုိင္ရေပမည္။ ကုိယ္ ခႏ္ၡာပုံမလာေတာ့ သည့္သက္ ထားအုိအား “ေမာင့္သက္ထား ေမာ္ ဒယ္လြန္ (ေခတ္မမီ) ေလးရယ္” ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ခါးကုန္း ကုန္းဖုိးသက္အုိအား ဇနီးသည္ အ ေနျဖင့္ “ကိုကုိ ဆြာဇီေနကာေရ ..” စသည္ ျဖင့္လည္းေကာင္း တသက္လုံးခ်စ္သက္မ ျပယ္သည့္ ထာ၀ရ ေမတ္ၱာျပ စကားမ်ားကုိ ေျပာရ သည့္ အဆင့္သည္ အခက္ခဲဆုံးႏွင့္ အ ေလးနက္ဆုံး ေျပာဆုိဆက္ဆံေရး အ ဆင့္ျဖစ္သည္။
နိဂုံး။ ။ ၁၉၉၄-၁၉၉၅ ခုႏွစ္မ်ား၌ အလြန္ေက်ာ္ၾကားေသာ အေမရိကန္ ေအာက္လြတ္ေတာ္ဥက္ၠ႒ သုိ႔မဟုတ္ လြတ္ ေတာ္ ေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိသူ Mr. Gingrich သည္ ထုိစဥ္က သမ္ၼတျဖစ္သူMr. Bill Clinton ၏မိခင္အား ေခြးမႀကီး (Bitch) ဟုေခၚမိရျခင္း၏ ေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ ရာထူး မွႏႈတ္ထြက္ခဲ့ရဖူးပါသည္။ စကား တစ္ခြန္းသည္ လူကုိလဲေစႏုိင္သလုိ လူကုိ လည္းတည္ေဆာက္ႏုိင္ပါသည္။ သုိ႔ျဖစ္ ပါ၍ လူမႈနယ္ပယ္၌ အလြန္အေရးပါေသာ စကားေျပာဆုိဆက္ဆံျခင္း အမႈကုိ ျပဳၾက ရာ၌ သတိထား၍ ခရစ္ယာန္ပီသစြာ ေျပာဆုိဆက္ဆံၾကရန္ အလြန္လုိအပ္ပါသည္။
Dr.Si Khia (MIT)
